Ağrılı Adet Görme (Dismenore)

AĞRILI ADET GÖRME (DİSMENORE) NEDİR? NEDENLERİ NELERDİR?




Dismenore Nedir?
Adet kanama­sı esnasın­da ya da hemen  öncesinde kasıklar­da meydana gelen rahatsızlık ve kramp tarzın­da ağrılara dismenore ya da menstrüel kramp adı verilir­. Dismenore primer (1.cil) ve sekonder (2.cil) olmak üzere iki şekil­de incelenir­.

Primer (birincil) dismenore:

Sıklıkla adet kanaması­nın başlangıcın­dan sonraki ilk 1-2 sene içinde ortaya çıkar ve kırklı yaşlara kadar sürebilir­. Bazen  kadınlar­da ilk doğumdan sonra ağrılar hafifleyebilir­. Ağrı­nın nedeni rahimde ağrıya ve kasılmaya yol açan prostaglandin maddesi­nin yapımı­nın artmasıdır­.

Ağrı genel olarak adet kanama­sı başlamadan 1-2 gün önce ortaya çıkar, adetin birinci gününde belirginleşir ve genel olarak 2.günde sakinleşir­. Ağrı karnın alt kısmın­da aralıklı gelen  kramp şeklindedir­. Ağrı bir bölgede toplanabileceği gibi sırta, bele, kasıklara ve vulvaya (idrar yapılan açıklık ve vajinal açıklık) da yayıla­bilir­. Ağrıya bazen  terleme, yorgunluk, iştahsızlık, bulantı, kusma, ishal, baş dönmesi, baş ağrısı, baygınlık, kabızlık gibi belirtiler eşlik edebilir­.

Neden  sancılı adet görülür?
Sancılı adet görme aslın­da normal adet görme mekanizması­nın önemli bir parçası olan uterus (rahim) kasılmaları­nın kadın tarafın­dan ağrı şeklinde hissedilmesidir­. Bu uterus kasılmaları­nın amacı uterus iç tabakasını atılarak yenilenme­si sırasın­da oluşan kanama miktarını en  az seviyede tutmaktır­. Kasılmalar esnasın­da uterusta bölgesel olarak prostaglandin adı verilen  bazı maddeler salgılanır­. Ağrıya yol açan bu prostaglandinlerin ya aşırı miktar­da salgılanma­sı ya da kadınlar­da prostaglandinlere ağrı şeklinde aşırı duyarlılık oluştuğu kabul edilmektedir­. Prostaglandin salgısı yumurtlama sonrasın­da oluşan bir olay olduğun­dan tipik olarak adet görmeden  kısa süre önce başlayan adet bittikten  sonra tümüyle kaybolan adet sancısı yumurtlama olduğuna dair belirtilerden  biridir­.

Sancılı adet görmenin ender görülen  nedenleri arasın­da serviks (rahim ağzı) girişi, kürtaj, enfeksiyon gibi nedenlere bağlı bir şekilde daralmış olma­sı ve buna bağlı bir şekilde adet kanı­nın "zorlukla atılması" ve spiral kullanımı yer alır­.

Ne gibi belirtiler verir?
Dismenore karnın alt bölgelerinde kramp benzeri ağrılar ve rahatsızlıklardır­. Bu eşlik eden  diğer belirtiler; Sırt ağrısı, baş ağrısı, bulantı, bacakların iç yüzünde hassasiyet ola­bilir­. Dismenore ile beraber adet öncesi gerginlik sendromu (PMS) de görüle­bilir fakat bu şart değildir­. PMS genel­de adet başlangıcın­dan birkaç gün önce görülür. Dismenoreli kadınların yaklaşık %10-15'inde şikayetler normal günlük aktiviteleri­ni kısıtlayacak kadar şiddetlidir­.

Eğer ağrılar;
Normal zamanın­da gelen  bir adet kanamasına eşlik etmiyorsa
Her zaman olduğun­dan çok daha şiddetli ise
2-3 günden  daha uzun sürüyorsa
Her zaman olan­dan daha farklı ise
mutlaka bir hekim kontrolünden  geçilme­si gerekir­.

Sekonder (ikincil) dismenore:
Seconder (ikincil) dismenorede (ağrılı adet görme) al t­ta yatan bir patolojik (hastalık yapan) durum mevcuttur. Bir kaç örnek verecek olursak doğuştan olan kızlık zarı­nın kapalı olması, bazı vajinal (hazneye ait) veya rahime ait anormallikler veya daha sonradan meydana gelen bazı hastakıklar gibi… Doğuştan olan sorunlar daha ender olduğundan, genelde daha genç yaşlar­da ortaya çıkar.

Sekonder dismenore nedenleri nelerdir?

1-Endometriozis
2-Yumurtalık kistleri veya tümörleri
3-Pelvik inflamatuar hastalık (PID)
4-Myomlar
5-Uterus polipleri
6-Rahim içi yapışıklıklar
7-Rahim içi araçlar
8-Rahim boynu darlıkları
9-Rahim tümörleri
10-İmperfore hymen  (kızlık zarı­nın adet görmeyecek şekil­de tam kapalı olması)
11-Çift uterus veya uterusda septun bulunma­sı
12-Enfeksiyonlar

Ne zaman jinekolojik muayene gerekir?
Adet sancıları ağrı kesicilerle kontrol altına alınabiliyorsa ve başka bir jinekolojik belirti yoksa jinekolojik muayene gerekli değildir­. Ancak adet sancıları çok şiddetli olup genel iyilik hali­ni etkilemeye başlamışsa ve/veya iş kaybına neden  oluyorsa mutlaka jinekolojik muayene yapılmalı etkili bir tedavi uygulanmalıdır­.

Jinekolojik değerlendirmenin çok önemli bir amacı vardır­. Endometriozis (rahim iç tabakası­nın normal dışı bölgelerde bulunması), kronik enfeksiyon, yapışıklıklar, yumurtalık kistleri, uterus myomları ve diğer bazı jinekolojik hastalıklar kendilerine özgü belirtiler dışın­da aynen  adet sancısı gibi belirtiler de vere­bilirler. Yapılan jinekolojik muayene bu durumların varlığını ortaya çıkarır ve böyle durumlar­da tedavi tamamen  farklı olur.

Nasıl tanı konulur?
Tanıda öncelikle hastanın hikayesi önem kazanır­. cevaplanma­sı gereken  bir takım sorular vardır­. Bunlar:
Ağrı­nın ne zaman olduğu
Ağrıyı geçirmek için ne yapıldığı
Eşlik eden  başka bir şikayetin olup olmadığı
Doğum kontrol hapları­nın ağrıyı azaltıp azaltmadığı
Gün geçtikçe ağrı­nın şiddetlenip şiddetlenmediği ve
Ağrılar nedeniyle aktivitenin bozulup bozulmadığıdır­.

Ağrıların primer ya da al t­ta yatan başka bir patolojiye bağlı olup olmadığını anla­mak maksadıyla ayrıntılı bir muayene yapılmalıdır­. Herhangi bir enfeksiyon ya da kist gibi bir patolojiyi ayırt etmek için kan ve idrar tetkikleri ile ultrason inceleme­si çoğu zaman gerekli olmaktadır­.

Primer dismenore tedavisi nasıl yapılır?
Dismenorenin (ağrılı adet görmenin) oluşmasını önlemek mümkün değildir­. Ağrı doktorun size tavsiye edeceği ilaçları kullanarak hafifletile­bilir­. Yine;

Orta dereceli bölgesel sıcak uygulama iyi gele­bilir­. Bunun için sıcak banyo ya da ayaklara sıcak uygulama (sıcak bir havlu, termofor) önerilir­. Burada dikkat edilme­si gereken  nokta sıcak uygulama direkt karına yapılmamalıdır; çünkü karın içerisinde herhangi bir iltihabı reaksiyon varsa bu karın zarına yayıla­bilir ve oldukça tehlikelidir­.

Her zaman iyi beslenme ve bunun adet kanama­sı sırasındada sürdürülme­si ağrıyı azaltama da etkilidir­. Eğer kişide adet kanamasın­ dan evvel baş ağrısı, karın­da şişlik,...vb sorunlar oluyorsa adetten  1 hafta önce tuz kısıtlanmasına gidile­bilir­. Yine doğal idrar yaptırıcı olan maydanoz, ıhlamur, kuşkonmaz gibi besinlerin bu dönemde alınma­sı ödemi(vücu t­ta su toplaması)ve ödemin neden  olacağı rahatsızlığı giderir­.

Yine diyette B vitami­ni ve Mg (magnezyum)'dan zengin besinlerin alınma­sı bu dönemde oluşan rahatsızlıkları ve ağrıyı gidermede yardım eder.

B Vitamininden  zengin yiyecekler:
Et, balık, karaciğer, kurubaklagiller, yeşil yapraklı sebzeler, diğer sebzeler... Mg(magnezyum)'dan Zengin Yiyecekler:

Yağlı tohumlar(fındık, fıstık, susam...vb.), koyu yeşil yapraklı sebzeler, öğütülmemiş tahıllar(kepekli ekmek)

Ağrıyı gidermede kullanılan bir diğer yöntem düzenli egzersizdir­. Kas tonüsünü güçlendirici egzersizler ve nefes egzersizleri dismeonoreyi kontrol eder. Menstrual sorunlari önlemek ve kas tonusunu artırmak için yüzme önerilen  bir egzersizdir­. Bunun yanın­da bireyin ev ortamın­da yapacağı hafif egzersizlerde ağrıyı azaltmada yardımcıdır­.

Masajda ağrıyı azaltmada etkili bir yöntemdir­. Ağrıyan bölgenin altına yoğurma tarzın­da ritmik masaj uygulanırsa ağrı­nın algılanma­sı azaltıla­bilir­.

Düzenli uyku,gerginliği azaltacağın­dan ağrıyı kontrol etmede kullanılır­.

Kişi­nin kadın olmaya ve adet görmeye ilişkin pozitif tavır takınmasın­da ağrıyı oluşturabilecek psikolojik etkenleri giderir­.

Psikolojik etkenler primer (1.cil) dismenorenin nedenlerinden  biri olarak kabul edilir­. Bu yüzden  cinsiyete ilişkin olumlu duyguların sergilenme­si ağrı­nın azaltılma­sı için önemlidir­.

Sekonder dismenore tedavisi nasıldır?
Nedene yol açan hastalıklar gerekli tıbbi ve cerrahi tedavi ile düzeltilir ve tedavi sonun­da ağrı azalır veya kaybolur.

Nasıl önlem alınmalıdır?
Dismenore alınacak bazı basit önlemler ile bir miktar engellenebilir­. Örneğin adet kanama­sı öncesinde ve esnasın­da kahve, çay, kola, çikolata gibi kafein içeren  gıdalar­dan uzak durulması, karın bölgesine masaj yapılması, uzun süre ayakta durmaktan ya da yürüyüş yapmaktan kaçınılma­sı şikayetler üzerinde olumlu etki yaratır­. Aşırı yorgun, sinirli kişilerde adet sancısı daha fazla görülür. Bu nedenle kanama esnasın­da dinlenmek epey önemlidir­. Yine kabızlığı olanlar bu sancıları daha şiddetli yaşarlar. Lifli gıdaların bol tüketilme­si kabızlığı önler. Bol miktar­da su içilmesi, sigaradan uzak durulması, aşırı miktar­da alkol tüketilmeme­si gibi basit ve kısa süreli önlemler ile sancılı adet kanamaları biraz daha rahat geçirile­bilir­.

Konuyla ilgili aramalar: ağrılı adet görme , adet sancısı , adet sancılarım fazla oluyor , adet olurken çok ağrıyor